Prawa autorskie: Daniel Raboldt
Tu spoczywa w Bogu
Nasza kochana córka
Hildegard Grode
26.8.1936 17.2.1940
Kochana, opłakiwana i niezapomniana
Grób Hildegardy Gertrud Grode[1] jest jedynym w Groß Pasken, z którego zachowała się płyta nagrobna. Leży on niedaleko końca dawnej drogi, w pobliżu innych grobów dziecięcych. Według księgi zgonów dziewczynka zmarła „szybko na grypę z zapaleniem płuc”, w wieku czterech lat.[2] Również na początku XX wieku śmiertelność wśród niemowląt była wysoka [3], a niewystarczająca opieka medyczna w wioskach Johannisburger Heide powodowała, że grypa mogła szybko stać się śmiertelna. W 1939 r. Hildegarda miała dwoje rodzeństwa. Dorosłość osiągnął tylko jej młodszy brat Siegfried, który urodził się już po jej śmierci.[4]
Rodzina Hildegardy przed 1939 r. zmieniła nazwisko z bardziej polskiego Gruzweski [5] na Grode.[6] Gruzewscy [7] mieszkali w Groß Pasken co najmniej od początku lat 80-tych XIX wieku. W latach 1884-1904 zmarło w wieku niemowlęcym lub dziecięcym siedmioro dzieci Johanna i Wilhelmine Gruzewskich z domu Konstanty.[8] Ich groby znajdują się prawdopodobnie w pobliżu grobu Hildegardy. Johann i Wilhelmine Gruzewscy byli prawdopodobnie dziadkami Hildegardy, ich syn Ewald nosił nazwisko Grode, a więc był najprawdopodobniej ojcem Hildegardy.
[1] Sterbeverzeichniss [sic], Standesamt zu Gehsen, Archiwum Państwowe w Olsztynie (APO) 42/1745/1, <http://olsztyn.ap.gov.pl/baza/skany.php?z=1745&s=1> (ostatnio udostępnione dnia 27.02.2021), ark. 536 i nast.
[2] Ibid.
[3] Statistisches Reichsamt (ed.): Statistisches Jahrbuch für das Deutsche Reich, 52. Jahrgang (1933), Berlin 1933, <http://www.digizeitschriften.de/dms/toc/?PID=PPN514401303_1933%7Clog10> (ostatnio udostępnione dnia 14.07.2021), str. 32 i nast.
[4] Lastenausgleichsakten Ewald Grode, Bundesarchiv Lastenausgleichsarchiv (BA LAA), 15.017.682.
[5] APO 42/1745/1, ark. 84 i nast., ark. 182 i nast.
[6] Lastenausgleichsakten Ewald Grode, BA LAA 15.017.682.
[7] Inne pisownie: Grudzewski, Gruziewski.
[8] APO 42/1745/1, ark. 84 i nast. Auguste – ark. 118 i nast. Johann – ark. 138 i nast. Ottilie – ark. 158 i nast. Louise – ark. 182 i nast. Martha – ark. 270 i nast. Otto – ark. 314 i nast. Emil.